Paslanma (Oksitlenme) Nedir? Nasıl Oluşur?

Demir, insan hayatının hemen her noktasında kullanılmaktadır. Hem gündelik yaşamda hem de endüstriyel alanlarda demirin olmadığı bir yer görebilmek neredeyse olanaksızdır. Ancak demirin kullanıldığı her yerde karşılaşılan bazı olumsuzluklar da vardır. Paslanma ya da diğer adıyla oksitlenme bu olumsuzlukların başında yer almaktadır. Bu noktada paslanma nedir sorusu akıllara gelmektedir.

Paslanma Nedir?

Demir, doğada genellikle oksit ile birlikte bulunmakta ve işlenip oksitten ayrıldıktan sonra kullanılabilir demir haline getirilmektedir. Ancak doğal yapısını kaybeden demir, doğa ile çeşitli şekillerde irtibat kurduğunda yeniden oksit oluşumu yaşanmaktadır. Oksitlenme ya da pas bir nevi doğanın intikam alma biçimidir. Elbette bu herkesin anlayabileceği şekilde yapılan bir anlatımdır. Esasında pas oluşumunu açıklamak için kullanılan daha teknik kavramlar mevcuttur.

Pas Nasıl Oluşur?

Paslanma oluşumuna neden olan çeşitli etkenler bulunmaktadır. Demirin doğada nem ya da oksijen ile temas etmesi durumunda paslanma gerçekleşmektedir. Diğer bir ifadeyle paslanma, demirin oksijen ve nem ile ağır ağır yanması anlamına gelmektedir. Pas oluşabilmesi için hem nemin hem de oksijenin aynı anda ve aynı ortamda bulunması gerekmektedir. İki etkenden birinin olmadığı durumlarda paslanma ya hiç gerçekleşmemekte ya da çok yavaş bir şekilde gerçekleşmektedir.

Paslanmanın da belirli aşamaları bulunmaktadır. İlk aşamada demir bir anot gibi elektron kaybına uğramaktadır. Bu anot kaybının başlaması, aynı zamanda paslanma sürecinin de başlangıcı anlamına gelmektedir. Aynı zamanda ortamda bulunan oksijen de katotlar gibi elektron kazanmaya başlamaktadır. Son aşamada ise elektrolitler anot ile katot arasındaki elektron değişiminin gerçekleşmesine izin vermektedir. Üç aşamanın sonunda paslanma yaşanmakta ve demir giderek özelliklerinden bir kısmını kaybetmektedir.

Pas denildiği zaman çoğu kişinin aklına sarı ya da koyu kahverengi renkler gelmektedir. Bazen demirlerin üzerini tamamen kaplayan bu renk, yeşil olarak da ortaya çıkabilmektedir. Ancak yeşil pas daha çok su altlarında ya da yağmur yağışlarının yüksek olduğu yerlerde görülmektedir.

İlginizi Çekebilir: Paslanmaz Çelik Ürünleri Nelerdir ?

Paslanma Nasıl Önlenir?

Demirin kullanıldığı alanlarda görülen paslanma oldukça can sıkıcıdır. Bazen demir malzemenin tamamen değiştirilmesini zorunlu hale getiren ve bu sayede ekstra giderler yaratan oksitlenme, çeşitli yöntemlerle engellenebilmektedir. Demiri pasa karşı korumak için de bir dizi masraf yapılması gerekse de esasında bu masraflar uzun vadede demirin daha fazla korunması ve uzun vadeli maliyetlerinin minimuma indirilmesi anlamına gelmektedir.

Paslanmanın önlenmesi için başvurulabilecek çeşitli yöntemler bulunmaktadır.

• Bunların başında demire belirli oranda krom ekleyerek paslanmazlık özelliğinin kazandırılması gelmektedir. Bu işlem sonrasında paslanmaz çelik olarak anılmaya başlayacak olan demir, oksitlenmeye yol açan etkenlerden izole hale gelmekte ve bu sayede daha uzun süre kullanılabilmektedir. Ancak kromun ne oranda kullanılacağı da önem arz eden bir husustur. Zira gereğinden fazla krom kullanmak da malzemenin sertleşmesine neden olacak ve neticesinde işlenebilmesini daha zor hale getirecektir. Bu oran genel olarak yüzde 11 civarında kalmaktadır. Ayrıca kromun erime derecesinin çok yüksek olmasından dolayı, demirin ısıya dayanıklılığı da bu işlem ile birlikte artış göstermektedir.
• Krom ile demiri alaşım yapmanın yanı sıra paslanmaz boya kullanmak da sıkça başvurulan yöntemlerden biridir. Demirlerin yüzeyine yapılan bu boyama işlemi, oksijen ve nem gibi aşındırıcı unsurlar ile demirin temasının kesilmesini sağlamaktadır. Bu sayede demirin kullanım ömrü uzamaktadır. Ancak bu yöntem, krom alaşım ile elde edilen paslanmaz çeliğin çok gerisinde koruma sağlamaktadır. Tam verim alabilmek için boyanın belirli aralıklarla yenilenmesi gerekmektedir.
• Bu noktada son olarak da galvanizleme yönteminden söz etmek mümkündür. Demirin yüzeyinin ince bir çinko tabakası ile kaplanması anlamına gelen bu işlem, demirin oksitlenmeye karşı direncini arttırmaktadır.

Pas Sökücü Sprey Nedir?

Pas sökücü de oksitlenmeyi önleyebilecek bir yöntemdir. Metal üzerinde oluşan paslanmayı ve korozyonu engellemek için pas sökücü sprey kullanılır. Paslanma sonucu oluşan pasın yok edilmesi ve bir daha pas oluşmaması için gereklidir. Ağırlıklı olarak kaplama ve boya sektörlerinde kullanılmaktadırlar.

Bu yazımızda sizlere, paslanma nedir, nasıl oluşur ve nasıl önlenir, bu sorularla ilgili detaylı cevaplar vermeye çalıştık. Daha fazla bilgilendirici içerik için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.