Molibden Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Doğa içerisinde her biri farklı özelliklere sahip pek çok element mevcut. Bu elementlerden bazıları doğada serbest halde bulunurken, bazıları da farklı elementlerle birlikte yer alır ve çeşitli ayrıştırma işlemlerinden sonra ortaya çıkar.

Günümüzde bilinen 118 element vardır ve bunlar periyodik cetvel üzerinde gösterilir. Molibden de bu elementler arasında yer alır. Dünya kabuğunda en yaygın bulunan elli dördüncü element olarak da kabul edilen molibden hem insan bedeninde de eser miktarda yer alır. Ancak günümüzde bu elemente daha çok endüstriyel alanlarda rastlanır.

Molibden nedir sorusuna daha net bir yanıt verebilmek için, bu elementin tarihçesine de kısaca değinmek gerekir. İlk olarak İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Scheele 1778 yılında o zamana kadar bir kurşun cevheri ya da grafit olduğu düşünülen molibdenit mineralinin, bilinmeyen bir metalin sülfür bileşiği olduğunu ortaya koydu. Daha sonra bir başka İsveçli kimyacı olan Peter Jacob Hjelm, 1782’de molibdeni metal halinde ayırdı ve Yunanca “kurşuna benzer” manasına gelen “molybdos” sözcüğünden esinlenerek “molibden” adını kullanmaya başladı.

Öneri İçerik: Paslanmaz Krom Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Molibdenin Özellikleri Nelerdir?

Mo sembolü ile gösterilen molibdenin atom numarası 42’dir. Gümüşe yakın bir gri renge sahiptir. Alaşımların içerisinde yer aldığı zaman güçlü karbürler oluşmasına yol açar. Az miktarda molibden eklenmesi bile alaşımların daha güçlü ve dayanıklı hale gelmesine yardımcı olur. Bu özelliği sayesinde endüstriyel alanlarda tercih edilir.

Periyodik tabloda yer alan elementler arasında erime noktası en yüksek olan altıncı element olarak kabul edilir. Dünya molibden rezervlerinin yarısına yakın bir kısmı Amerika Birleşik Devletleri’nde yer alır. Şili, Çin ve Kanada ise ondan sonra en yüksek molibden rezervine sahip ülkeler olarak anılır.

Molibdenin Kimyasal Özellikleri Nelerdir?

Molibden nedir sorusuna verilen yanıtların daha iyi anlaşılabilmesi için bu elementin kimyasal özelliklerinin de bilinmesi gerekir. Pauling ölçeğine göre molibden 2,16 elektronegatifliğe sahip bir geçiş elementi olarak kabul edilir.

Yüksek sertliğe sahip, ısıyı iyi derecede ileten, erime ve kaynama sıcaklıkları yüksek olan elementler geçiş elementi olarak adlandırılır. Molibden, oda sıcaklığında oksijen ya da su ile reaksiyona girmez. 600 dereceye varan sıcaklıklara kadar, oksitlenmeye direnç gösterebilir. Endüstrinin molibdene yüklediği önemin bir nedeni de bu özelliktir.

Molibdenin Fiziksel Özellikleri Nelerdir?

Molibdenin sahip olduğu fiziksel özellikler de molibden nedir sorusunun daha iyi anlaşılabilmesi adına önem arz ediyor. Bu elementin standart atom ağırlığı 95.95 g/mol olarak ifade edilir. Daha önce de ifade edildiği gibi molibdenin rengi gümüş grisine daha yakındır.

Molibdenin erime sıcaklığı 2623 derecedir. Diğer elementler içerisinde yalnızca tantal, osmiyum, renyum, tungsten ve karbon daha yüksek erime derecesine sahiptir. Kaynama noktası ise 4639 derece olarak tespit edilmiştir. Isı iletkenliğinin yüksek olması, molibdenin öne çıkan özellikleri arasında yer alır. Soğuk hava karşısında da oldukça iyi bir direnç sergiler.

Molibdenin Kullanım Alanları Nelerdir?

Elementlerin sahip olduğu özellikler, aynı zamanda onların kullanım alanlarının da belirlenmesini sağlar. Molibdenin sahip olduğu yüksek dayanıklılık özelliği ve ısıya karşı direnci de onun kullanım alanlarının doğrudan belirleyicisidir. Molibdenin kullanım alanları genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Demir Çelik Endüstrisi: Günümüzde üretilen molibdenin önemli bir kısmı demir çelik sektöründe kullanılır. Özellikle paslanmaz çelik sektöründe bu elementin kullanımı yaygındır. Paslanmaz çeliğe dayanıklılık katması ve ısı direncini arttırması, molibden tercihinin öncelikli nedenidir. Ayrıca korozyona karşı da kısmı direnç sağlaması, paslanmaz çeliklere bu elementin eklenmesinin bir diğer nedenidir. Dökme demirlerde ise malzemenin mekanik dayanımını arttırmak için molibdene başvurulur.
• Cam Üretimi: Bilindiği gibi cam imalatında yüksek ısılı fırınlar kullanılır. Bu fırınların ısıya karşı dayanıklı malzemeden imal edilmeleri, uzun süre kullanılabilmeleri adına büyük önem taşır. Molibden, ısıya karşı yüksek olan direnci sayesinde cam üretim fırınlarının imalatında yoğun olarak kullanılır. Molibden kullanılarak imal edilen fırınlar sayesinde cam üretiminde devamlılık sağlanır.
• Sağlık: Molibden, doğada bulunmasının yanı sıra eser miktarda insan hücrelerinde de yer alan bir elementtir. Ölümcül sülfitler ile zararlı enzimlerin hücrelerden atılması hususunda molibden önemli bir rol oynar. Molibden eksikliği; erkeklerde iktidarsızlık sorunlarına, kansere ve diş eti hastalıklarına neden olabilir. Bu yüzden de sağlık alanı için molibden vazgeçilmezdir. Genellikle insan vücudu için gerekli olan molibden, gıda maddelerinden kolayca sağlanır. Ancak düzensiz beslenen ya da yemek ayrımı yapan bireylerde molibden eksikliği görülebilir. Bu gibi durumlarda doktor gözetiminde molibden takviyesi yapılması gerekir.
• Askeri Sanayi: Molibden askeri sanayi için de vazgeçilmez niteliğe sahip elementler arasında yer alır. Tüfeklerde namlu ısınmasını engellemek için, ısı direnci yüksek olan bu elementten yararlanılır. Aynı amaçla tank ve topların namlularında da molibden kullanılır. Uçakların, tankların ve savaş gemilerinin direnç gerektiren parçaları da molibden ilavesi ile imal edilir.
• Uzay Sanayi: Uzay endüstrisinde kullanılan roketler, yüksek ısı ortaya çıkmasına neden olur. Bu ısı, roketin imal edildiği malzemenin aşırı ısınmasına ve zarar görmesine yol açabilir. Bu yüzden de molibden ile parçaların ısı direnci arttırılır. Diğer bir ifadeyle uzay keşiflerinin yapılabilmesinde molibden önemli bir yere sahiptir.
• Petro Kimya Endüstrisi: Yüksek ısıların ortaya çıktığı bir diğer alan olarak petro kimya endüstrisinden söz edilebilir. Bu alanda kullanılan kazanlar, borular ya da daha farklı teçhizatlar ısıya karşı molibden ile güçlendirilir.

Molibden kullanım alanları bunlarla da sınırlı değildir. Sahip olduğu ayırt edici özellikler, bu elementin her geçen gün daha fazla alanda kullanılmasına neden olur. Özellikle endüstriyel alanlarda kullanılacak malzemelerin direncini arttırmak ve ısı dayanıklılığı elde edebilmek için molibdene sıkça başvurulur.